کلمه لیزر لغت اختصاری مشتق شده از عبارت تقویت نور نشر برانگیخته light amplification by stimulated emission of radiation می باشد و به معناي تقويت نور توسط تشعشع تحريك شده است. یک دستگاه مجهز به لیزر می تواند نور با ويژگي هاي منحصر بفرد توليد كند كه در هيچ منبع نوري ديگر يافت نمي شود. چهار ويژگي عمده ليزر عبارتند از
1- همدوسي 2- تك رنگي
3- واگرايي كم 4- موازي بودن پرت
این ویژگی های منحصر به فرد لیزر را ابزاری سودمند برای کاربرد تجاری و پزشکی معرفی می کند. لیزر به عنوان یك فناوری نوين شاید بیش از یك دهه نیست كه كاربردهای معمول كلینیكی در دندانپزشكی پیدا كرده است و می تواند قابلیت های مختلفی داشته باشد. از یك تشخیص ساده گرفته تا آثار شبه دارویی و همچنین عملكرد تخریبی آن با خصوصیات فیزیكی مختلف در شرایط متفاوت به منظور كاربردهای مختلف. امروزه لیزر، تكنولوژی فوق مدرنی است كه روز به روز در حال توسعه و پیشرفت است.
اجزا لیزر
اساس دستگاه لیزر بر 3 جز می باشد : 1- ماده فعال یا ماده لیز ؛ 2-محفظه اپتیکی یا تشدید کننده ؛3-منبع انرژی یا پمپ. ماده فعال لیزر می تواند جامد ، مایع یا گاز باشد.تنوع ماده فعال موجب تولید انرژی مختلف یا طول موج گوناگون نوری می شود. اما همه لیزرها با اصول یکسان کلی کار می کنند
پارامترهاي مهم در انتخاب ليزر ها
1- طول موج: تاثیر نور روی هر بافت به طول موج نور بستگي دارد.
2- دانسیته توان: . میزان انرژی رسیده به واحد سطح بافت برخوردی می باشد. واحد اندازه گیری چگالی توان وات بر واحد قطر پرتو می باشد. بنابراین چگالی توان رابطه معکوس با مجذور سطح مقطع پرتو لیزر دارد.
3- Fluency (جریان لیزر): به میزان کل انرژی دوز یا Fluency گفته می شود. ميزان زياد آن اثر تخريبي و ميزان كم آن اثري بر بافت ندارد.
4- عرض پالس
5- فركانس
پرتوهاي ليزر مانند يک تيغ تيز جراحي با دقت و ظرافت برش بسيار بيشتر از چاقوي جراحي اعمل مي كنند و با سرعت بسيار زياد بافت را بدون قطرهاي خونريزي و در اکثر مواقع بدون درد برش ميدهد، اين پرتو در حين برش، تمامي باکتريها و عوامل ايجاد عفونت را در محل زخم از بين ميبرد و آن را کاملا استريل ميکند در نتيجه عفونت بعد از جراحي هيچ گاه پيش نميآيد و در اکثر موارد به هيچگونه آنتيبيوتيکي نياز نيست. انواع مختلف منابع لیزر عبارتند از: لیزر های آرگون (Argon)،هلیوم-نئون (Helium-Neon)، دایود (diode)، (Nd:YAG)، (Erbium:YAG)، اگزایمر (Excimer)، الکساندرایت (Alexandrite)، لیزرهای با پالس بسیار کوتاه و لیزر الکترون آزاد. از میان این بازه ی گسترده تنها لیزرهای دایود، اِن دی و اربیوم به صورت کاربردی در مطب های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند. لیزرهای دایود و اِن دی بیشتر مخصوص کار بر روی بافت نرم دهان مثل لثه، مخاط و زبان هستند و لیزر اربیوم معمولاً برای کار بر روی بافت سخت دهان مانند استخوان و دندان مورد استفاده قرار می گیرد.